[ŚRODOWISKO] Plastik na zakręcie. Polska nie wypełniła europejskiego celu dla tworzyw sztucznych
Polska nie wypełniła jak dotąd europejskiego celu poziomu recyklingu dla plastiku na 2025 r. i raczej nie zrobi tego do końca roku.
Zgodnie z danymi Ministerstwa Klimatu i Środowiska, poziom recyklingu odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych w Polsce w 2022 roku wyniósł 46,34%. Tymczasem zgodnie z przepisami unijnymi, państwa członkowskie są zobowiązane do osiągnięcia poziomu 50% do 2025 roku i 55% do 2030 roku. Brakuje jednak dokładniejszych danych – resort nie dysponuje szczegółowym podziałem na rodzaje plastiku ani całościową statystyką dla wszystkich odpadów z tworzyw sztucznych, ponieważ są one klasyfikowane pod różnymi kodami.
Mapa sortowni – nierównomierna i niedoinwestowana
Na terenie Polski funkcjonuje 305 sortowni odpadów komunalnych pochodzących z selektywnej zbiórki. Najwięcej z nich znajduje się w województwie śląskim (40), mazowieckim (30) i wielkopolskim (33), a najmniej w łódzkim (11) i warmińsko-mazurskim (11). Żadna z tych sortowni nie jest wyspecjalizowana wyłącznie w plastiku, obsługują również inne frakcje, takie jak papier, metal czy odpady wielomateriałowe.
Technologicznie wciąż jednak pozostajemy w tyle. Zgodnie z Krajowym planem gospodarki odpadami 2028 (Kpgo 2028), aby spełnić wymagania unijne, Polska powinna doposażyć część istniejących instalacji w co najmniej sześć sorterów optycznych i wybudować około 200 nowych sortowni o przepustowości 10 tys. ton rocznie na jedną zmianę. Do 2034 r. planowana jest budowa kolejnych 30 takich instalacji. Potrzeba również rozwoju systemów opartych na sztucznej inteligencji i separatorów metali nieżelaznych.
Zmiany prawa – krok w stronę gospodarki o obiegu zamkniętym
Aby poprawić sytuację, rząd wprowadza kolejne regulacje. Jedną z nich jest funkcjonująca ustawa SUP, która ma ograniczyć użycie jednorazowych produktów z plastiku. Inna, tzw. ustawa kaucyjna, wejdzie w życie 1 października 2025 r. i ma zwiększyć poziom zbierania butelek PET i puszek poprzez wprowadzenie systemu zwrotu kaucji. Dodatkowo resort klimatu zapowiada nową ustawę o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, która wdroży rozszerzoną odpowiedzialność producentów zgodnie z unijnym rozporządzeniem 2025/40.
Wprowadzane zmiany mają też charakter finansowy, zmieniono wysokość opłat produktowych, by promować wielorazowe opakowania szklane. Jednocześnie zaktualizowano przepisy dotyczące utrzymania czystości i porządku w gminach.
Edukacja i świadomość – niezbędne ogniwo
W ocenie Ministerstwa równie ważna co technologia i prawo jest edukacja. Resort prowadzi szeroko zakrojone kampanie informacyjne skierowane do mieszkańców, gmin, szkół oraz instytucji lokalnych. Funkcjonuje portal „naszesmieci.mos.gov.pl” z materiałami edukacyjnymi i poradami dotyczącymi segregacji.
W związku z wejściem w życie systemu kaucyjnego, we wrześniu 2025 r. ruszy ogólnopolska kampania informacyjno-edukacyjna. Przewiduje się m.in. emisję spotów w mediach, działania lokalne z udziałem sołtysów i kół gospodyń wiejskich oraz materiały dla szkół.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska podkreśla, że skuteczna selekcja odpadów „u źródła”, czyli w domach Polaków, jest kluczowa. Tylko wysokiej jakości surowiec wtórny może być efektywnie wykorzystany w recyklingu. Oznacza to konieczność nie tylko zmian systemowych, ale i trwałej zmiany nawyków konsumenckich.
Co z tego wynika?
Recykling plastiku w Polsce wciąż kuleje, mimo postępujących prac legislacyjnych i edukacyjnych, brakuje zarówno odpowiedniej infrastruktury, jak i skutecznego zaangażowania obywateli. Opóźnienie wejścia w życie ustawy kaucyjnej oraz niedoinwestowane sortownie to tylko część problemu. Jeśli Polska nie przyspieszy inwestycji i nie poprawi selektywnej zbiórki odpadów, zrealizowanie unijnych celów nie tylko na 2025, ale i na 2030 rok pozostanie poza zasięgiem.